طراحی موزه، فرآیند چندبعدی و ترکیبی است و رشته­ها و مراحل مختلف را در بر می­گیرد. تقریباً از دهه 1930 میلادی از داستان­سرایی در فرآیند طراحی معماری موزه­ها برای انتقال معانی و ارتباط نزدیک با جهان و انسان استفاده شده است. داستان­سرایی نوشتاری، کلامی، بصری و فضایی روش­های مختلف برای ارتباط بر قرار کردن موزه­ها با بازدیدکنندگان خود هستند. در این مقاله این روش­ها معرفی شده­اند. همچنین نقش آن ها در فرآیند طراحی معماری موزه در سطوح مختلف بررسی شده است. برای این موضوع از مفاهیم و تفاسیر در زمینه­های مختلف همچون فلسفه، زبان­شناسی، هرمنوتیک، جغرافیای انسانی، نظریه روایت، روان­شناسی، نظریه معماری و موزه­شناسی استفاده شده است. همچنین مرور ادبیات از منابع مرتبط، مشاهدات و تجربه­های شخصی و ارزیابی نمونه­های موردی برای تکمیل بحث بکار رفته­اند. موزه ملی دریانوردی استرالیا (روایت غیرخطی) و موزه تاریخ هنگ­کنگ (روایت خطی) به عنوان نمونه­های موردی ازلحاظ خط داستان، مفاهیم، ایده­ها و مصنوعات اصلی به طور کامل ارزیابی شده­اند. دستاوردها نشان می­دهند که در روش خطی نسبت به روش غیرخطی به صرف زمان و تمرکز بیشتر برای درک روایت کلان نیاز است. در روش خطی، طی مراحل مختلف و توجه به خط سیر آن ها اجباری اما در روش غیرخطی اختیاری است. در روش خطی یک روایت کلان وجود دارد اما در روش غیرخطی هر زمینه می­تواند به طور مستقل عمل کند. بر این اساس، معماری موزه می­تواند از طریق فعالیت­های کلامی تا فضایی و فعالیت­های شناختی تا تجربه مجسم، محیط جذاب برای تجربه عملی و انتقال معانی ایجاد کند.

0

امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی، موزه­ها نقش مؤثری در ترویج فرهنگ و بالابردن سطح آگاهی عموم دارند و به عنوان مراکزی جهت حفظ و اشاعۀ فرهنگ یک جامعۀ قلمداد می­شوند که در مرحلۀ اول، نگهداری و سپس گسترش فرهنگ را برعهده گرفته­اند. نگهداری از اثر موزه­ای به عنوان نخستین گام در فرایند موزه­ای شدن شیء نقش مؤثری در بقای آن دارد؛ فرایندی که در چندین مرحله و زیر نظر چندین کارشناس با گرایش های موزه­داری، باستان شناسی، مستندنگاری و مرمت صورت می­گیرد. از این ­رو مستندنگاری اثر موزه­ای به عنوان مهم ترین و ابتدایی­ترین مرحله در فرایند اشاره شده و به منظور حراست از اثر موزه­ای، ضروری­ترین اقدام است که به دانش مربوط به آن شیء می­افزاید. این کار نه تنها از بعد هویت­بخشی قابل توجه و مهم است بلکه در تولید محتوای آموزشی و پژوهشی نیز نقش مؤثری را در موزه ایفا می­کند و به عنوان بستری به منظور تقویت زیرساخت های تولید محتوا برای شیء حائز اهمیت است. از این ­رو بهره­گیری از سیستمی یکپارچه و جامع برای دسترسی بهتر به اطلاعات شیء موزه­ای در تمام موزه­ها قابل توجه و ضروری است. موزه­ها برای طبقه­بندی آثار خود از استانداردهای مختلفی استفاده می­کنند که در این پژوهش با تمرکز بر مستندنگاری آثار موزه­ای، انواع طبقه بندی فراداده­ای موزه و استاندارهای مورد استفاده در موزه­ها بررسی خواهد شد. این مقاله به روش توصیفی- تطبیقی، استانداردهای فراداده­ای مطرح را که در موزه­های مختلف جهان مورد استفاده قرار گرفته است، معرفی کرده و مورد مقایسه قرار داده است. از طرفی به منظور بررسی وضعیت شیوه­های مستندنگاری آثار در موزه­های کشور نیز موزۀ ملی ایران و موزۀ ملی ملک انتخاب شده و با انجام دادن مصاحبه به میزان اهمیت و نقش فراداده­ها و استانداردهای مطرح پرداخته شده است. هدف این پژوهش شناسایی و معرفی انواع استانداردها و الگوهای مورد استفاده در مستندنگاری آثار موزه­ای است که ضرورت ایجاد و اهمیت طبقه­بندی فراداده­ها و استانداردهای آثار موزه­ای در موزه­ها را نشان می­دهد. نتایج حاصل بیانگر به کارگیری استانداردهای آزموده شده و مورد تأیید جهانی است که فراداده­ها را از زوایای مختلفی مشخص و طبقه­بندی نموده و این امر کمک زیادی به ساماندهی بخش مستندنگاری موزه­های کشور خواهد کرد و علاوه بر طبقه­بندی استاندارد آثار، دسترس­پذیری اطلاعات را نیز آسان می­سازد. در موزه­های مورد بررسی (موزۀ ملی ایران و موزۀ ملی ملک) با توجه به تنوع و کثرت آثار در هر دو موزه که حاوی حجم زیادی از اطلاعات هستند، موزۀ ملی ملک برای طبقه­بندی فراداده­ای در موزه از استانداردهای جهانی استفاده کرده است، اما موزۀ ملی ایران در این خصوص استانداردهای تعریف شدۀ خود را دارد.

طراحان برای تفکر پیرامون ایده های معماری و روابط طراحی به ترسیم نمودارها دست می زنند. از طرفی دانشمندان و مهندسین رایانه هم علاقمند هستند تا رایانه ها را برای تشخیص و تفسیر نمودارها و ترسیمهای معماری، طراحی و برنامه ریزی کنند. این کار در جهت قراردادن ابزارهای مناسب در دست طراحان جهت فعالیت های طراحی است. در این راه بعضی از محققان برای درک اینکه آیا طراحان در هنگام طراحی به تبادل قوانین و اصول طراحی می پردازند یا نه، دست به مطالعات تجربی زده اند. پیشرفتهای سریع تکنولوژی ما را به سمت توسعه محیط های طراحی رایانه ای می برد که حتی می تواند از خلاقیت نیز در طراحی معماری بهره گیرد و نهایتا منجر به معرفی برنامه هایی شود که از نمودارها و طرحواره های دست آزاد بعنوان منابع، جهت طراحی استفاده کند و مراجع بصری رابرای طراحی خلاق بازیابی نماید و موجب تحول در آموزش معماری گردد و این مساله می تواند موضوع بسیاری از تحقیقات معماری در آینده باشد، چنانچه چندی از پژوهشگران درخارج از کشور نیز در حال مطالعه این سیستم ها می باشند.

شناسایی دقیق مراحل مختلف فرآیند طراحی در یک رشته "عمل- محور" نظیر معماری کار آسانی نیست. در این میان، مرحله یافتن ایده اصلی، طرح مایه و یا "مولد اولیه" یک اثر معماری مرحله ناشناخته ای است. واژه مولد اولیه در سال 1984 برای نخستین بار به ادبیات طراحی پژوهی وارد گردید. تحقیقات اولیه آشکار ساخت که معماران برای طراحی، از همان ابتدا خود را وابسته به یک ایده می نمایند. مطالعات بعدی نشان داد که در اغلب موارد تنها از یک مولد اولیه استفاده نمی شود، بلکه طراحان برای دست یابی به راه حل نهایی از چندین مولد اولیه بهره گرفته و در ادامه با طی مراحل مختلفی این ایده را تجزیه و تحلیل، تفسیر و پالایش می نمایند تا طرح نهایی حاصل آید. مقاله حاضر سعی دارد تا نقش مولدهای اولیه و عوامل پردازشگر این مولدها را در فرآیند طراحی مورد بررسی قرار دهد. از این رو ابتدا مراحل طراحی از طریق نظریه های مختلف ارایه شده و سپس جایگاه مولدهای اولیه و رویکرد معماران در بهره گیری از این مولدها مورد بررسی واقع می شود. سپس نقش و چگونگی کارکرد عوامل پردازشگر در فرآیند طراحی و نحوه تاثیرگذاری آنان بر مولدهای اولیه مطالعه می گردد. در انتها نیز با ارایه یک مدل، نقش مولدها و پردازشگرها در فرآیند طراحی نشان داده می شود.